#1
|
|||
|
|||
Şeker Hastalığı(Diabetes Mellitus)
Diyabet metabolizmayı etkileyen bir hastalıktır.
* Diyabetli kişilerin vücutları ya yeterince insülin hormonu üretemez ya da mevcut insülini gerektiği gibi kullanamaz. * Sonuç olarak kandaki glukoz seviyesi yüksektir. Glukoz ve İnsülin * Vücut, sürekli olarak kanda bir miktar şekere (glukoza) ihtiyaç duyar. * İnsülin kan dolaşımındaki glukozu hücrelere taşımakla görevlidir. * İnsülin pankreas tarafından üretilen bir hormondur. * Hücrelerdeki glukoz, günlük yaşamımızı devam ettirmeyi sağlayacak enerji kaynağıdır. Diyabet Tipleri: Tip 1 Diyabet * Tip 1 diyabetliler yaşamlarını sürdürebilmek için insülin almak zorundadır. * Genellikle 30 yaşından önce başlar * Diyabetlilerin sadece %10?u tip 1?dir. * Semptomlar hızla gelişir. Tip 1 Diyabetin Belirtileri * Sık idrara çıkma * Aşırı açıkma * Aşırı susama * Açıklanamamış kilo kaybı * Zayıflık veya yorgunluk * Ani ve hızlı başlayabilir. Tip 2 Diyabet * Semptomlar yavaş gelişir veya hiç görülmez. * Genellikle ailede diyabetle ilgili bir geçmiş vardır. * Genellikle 40 yaşından sonra görülmekle birlikte günümüzde genç hastalarda daha sık görülmektedir. * Hastalar genellikle aşırı kiloludur. * Diyabetlilerin %90?ı tip 2?dir. * İnsülin kullanmadan, diyetle veya oral ilaç tedavisiyle de kontrol altına alınabilir. Tip 2 Diyabetin Belirtileri * Zayıflık, yorgunluk ve kırıklık, * Kuru kaşıntılı deri, * Artan açlık, susama ve idrara çıkma, * El ve ayaklarda karıncalanma veya his kaybı, * Deride iyileşmeyen enfeksiyon durumu, * Belirtiler muayene esnasında görünmeyebilir. Tip 2 Diyabet İçin Risk Faktörleri * Obez kişiler ( vücut ağırlığı istenilen ölçüden %20 fazla olanlar), * Birinci derece akrabalarında Diyabet olanlar, * Sahip oldukları etnik kökende yüksek oranda Diyabet görülenler, * Glukoz toleransı ve açlık glukoz testinde daha önceden şüpheli durumu belirlenmiş kişiler, * Gestasyonel Diyabetli kadınlar, * 4 kg?dan fazla ağırlıkta çocuk doğuran kadınlar. Gestasyonel Diyabet * Hamilelik sırasında olur. * Genellikle son trimester de ortaya çıkar. * Genellikle doğum sonrası kaybolur. * Aşırı kilolu ve yaşlı bayanlarda daha sık görülür. * Bu tip diyabetlilerin %40-60?ında hamilelik sonrasında Tip 2 gelişir. * İnsülin ile kontrol edilebilir veya edilemez. Diğer Diyabet Tipleri Çeşitli genetik veya nadir görülen hastalıklar, pankreasın insülin üretme yetersizliği nedeniyle diyabetle sonuçlanabilir. Diyabet Tanısı * Açlık kan şekeri³ 126 mg/dL * Genel kan şekeri ³ 200 mg/dL * Tokluk kan şekeri ³200 mg/dL (75 gr.glukoz testinden 2 saat sonra) * (HbA1c test). KISA DÖNEM KOMPLİKASYONLARI Hiperglisemi * Kan şekeri 200 mg/dl?nin üstünde olduğunda * Şekerin hücrelere girişini sağlayacak yeterli insülin olmadığında ortaya çıkar. Hiperglisemi Nedenleri * Yeterli miktarda diyabet ilacı almamak * Hastalık * Stres * Aşırı yemek * Yetersiz fiziksel aktivite * İlaç alım zamanına dikkat etmemek Hiperglisemi Semptomları * Normalden daha fazla yorgun olmak veya daha fazla uyumak, * Normalden daha fazla susamak veya açıkmak, * Sık idrara çıkmak, * Kuru veya kaşınan deri, * Bulanık görme, * Mide bulantısı. Hipoglisemi * Kan şekeri 60 mg/dl ?nin altına düşer. * Diyabetli kişiler; o az yemek yediğinde o fazla insülin veya diyabet ilacı aldığında o fazla egzersiz yaptığında ortaya çıkabilir. Hipoglisemi Belirtileri * Görme bozukluğu * Anksiyete * Titreme * Güçsüzlük / Yorgunluk * Başağrısı * Açlık * İrritabilite * Terleme * Kalp çarpıntısı * Baş dönmesi Ketoasidoz * Yetersiz insülin, vücutta depolanmş yağ ve proteinlerin enerji olarak kullanılmasına neden olur. * Vücut, yağları keton?a çevirir, fazla keton idrara yayılır. * Yüksek seviyedeki keton vücudun doğal kimyasını bozar. Bu durum Ketoasidoz olarak adlandırılır. * Ketoasidoz hayati tehlikeye sebep olabilecek ve tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur. Ketoasidoz Semptomları * Karın ağrısı * Kusma * Hızlı nefes alma / nefeste meyve kokusu * Oldukça yüksek kan şekeri * Aşırı yorgunluk ve uyku hali Diyabetin Semptomları * Aşırı açlık, susama ve artan idrar * Açıklanamayan kilo kaybı * His kaybı veya ayaklarda karıncalanma * İyileşmeyen deri problemleri * Erkeklerde iktidarsızlık veya seksüel problemler DİYABETİN KRONİK KOMPLİKASYONLARI Göz Rahatsızlığı * Diyabet, gözün arkasında retina olarak adlandırılan bölümdeki kan damarlarına zarar verir. * Diyabetik Retinopatinin semptomları; bulanık, karanlık ve çarpık görüntü. Görüntüde uçuşan cisimler görmek yaygındır. * Diyabetliler, diyabetik retinopati semptomlarının erken teşhis edilebilmesi için senelik göz muayenesinden geçirilmelidir. * Diyabet körlüğün başlıca nedenidir. Böbrek Rahatsızlığı * Yüksek kan şekeri seviyelerinin böbreklerdeki kan dolaşımına zarar vermesi sonucu ortaya çıkar. * Diyabetlilerin 1/3?ünü etkiler. * Böbrek rahatsızlığının son aşamasının en genel sebebi diyabettir. * Böbrek (renal) rahatsızlığının son aşaması diyaliz veya organ nakli gerektirebilir. Sinir Rahatsızlığı * Diyabet, bacaklarda ve ayaklarda yaralanmaya sebebiyet vererek his kaybı veya acıya ve bazı zor durumlarda ampütasyonla sonuçlanabilecek ayak ülserine sebep olabilir. * Kalp, ciğerler, mesane ve barsaklarda sinir zedelenmesi görülebilir. * Diyabet, erkeklerde iktidarsızlığa neden olabilir. Ayak ve Sinir Rahatsızlığı * Sinir rahatsızlıkları ayaklarda ülsere neden olabilir, * Kan damarı problemlerinin iyileşmesi gecikir, * Yüksek kan şekeri iyileşmeyi geciktirir, * Ayak ülseri diyabetlilerin %15?ini etkiler, * Ayak amputasyonlarına liderlik eden sebep travma değildir. Ayak Bakımı İçin Tavsiyeler * Ayaklarınızı kuru, temiz tutun ve rahat ayakkabılar giyin * Ayaklarınızı hergün bir ayna ile kontrol edin * Kan şekerinizi kontrol edin * Sigara içmeyin * His kaybı gibi semptomları dikkate alın, Tip 2 Diyabette Geniş Kan Damarı Komplikasyonları * Tıkanma ve kalp krizine yol açabilir. * Diyabetliler arasında en sık görülen ölüm sebebi kalp hastalığıdır. * Risk faktörleri: Sigara içmek, yüksek kan basıncı, yüksek kolesterol ve şişmanlık. DİYABET KONTROLÜ İzleme Diyabetli olmayan kişilerde kan şekeri seviyeleri; Açlık 70-105 mg/dl Yemekten 2 saat sonra <140 mg/dl Yatma Zamanı < 120 mg/dl HbA1c %6?dan az * Kan şekeri kontrolü, hastanın kendisini diyabeti üzerinde günlük olarak daha kontrollü hissetmesini sağlar. * Çalışmalar, kan şekerinin sıkı kontrolünün, uzun dönemde oluşabilecek diyabet komplikasyon risklerini azalttığını gösterir.(DCCT ve UKPDS). * Aç karnına, yemeklerden sonra ve yatma zamanı yapılan testler vücudun glukozu nasıl kullandığı ile ilgili farklı bilgiler verir. * Belli bir plan dahilinde sık olarak test yapılmalıdır. * Farklı zamanlarda yapılan testler farklı bilgiler verir. Bu nedenle her gün aynı zamanlarda test yapılmalıdır. Diyet Medikal Beslenme Terapisi * Diyabetik diyete ihtiyaç yoktur. * Diyabetli kişilerin kendi yaşam tarzlarına uygun kişiselleştirilmiş beslenme tarzıdır. * Diyabetli olmayanlar ve diyabetliler için önerilen aynıdır. Yeni Beslenme Önerileri * Amerikan İlaç Enstitüsü?nün beslenme önerileri: * Karbonhidratlar: Günlük kalori miktarının %45-65?i. * Protein: Günlük kalori miktarının %10-35?i. * Yağ: Günlük kalori miktarının %20-35?i. Yiyecek Piramidi Egzersiz * Genellikle kan şekerini düşürür, çünkü hücreler şekeri daha etkin kullanırlar, * Kan basıncı ve kolestrolü düşürür, * Tansiyon ve stresi azaltır, * Kalorileri yakar. * Daha önce aktif olmayan diyabetliler için yürümek iyi bir egzersizdir. * Günde 3-4 defa ½ saat uygulanmalıdır. * Hoşa giden aktiviteler yapılmalıdır. * Diyabetlinin yaşam tarzına uygun spor türü seçilmelidir. Stres Yönetimi Stres Kan şekerini Nasıl Etkiler: * Stres ?stres hormon?larının salınmasına neden olur: * ?Savaşmak veya Kaçmak? Vücuda gerekli enerjiyi sağlamak için kandaki şeker seviyesi artar. * Dinlenmek ve uyumak, * Beslenme ve tedavi planını takip etmek, * Düzenli egzersiz yapmak, * Rahatlamak, meditasyon yapmak, nefes alma tekniklerini uygulamak * Zevk alınan aktiviteleri yapmak, müzik dinlemek, kitap okumak TEDAVİ Oral Diyabet Tedavisi * İnsülin üretimi olan kişilerde kan şekerini düşürür. * Sadece diyet ve egzersizin işe yaramadığı durumlarda bir alternatiftir. * Diyet ve egzersizin yerini tutmaz. * Kombinasyon halinde verilebilir. İnsülin * Tip 1 diyabetliler her gün insülin kullanmalıdır. * Gestasyonel diyabet?i olan kadınlar diyet?in tek başına yeterli gelmediği durumlarda insülin kullanabilir. Oral ilaç tedavisi hamilelik süresince kullanılamaz. * Kan şekerini oral tedaviyle daha fazla kontrol altında tutamayacak Tip 2 Diyabetliler. * Sindirim sırasında zarar göreceğinden hap formunda alınmamalı. Diyabet ve Yaşam Tarzı Sağlıklı bir yaşamın 4 şartı vardır; * Dengeli beslenme, * Fiziksel egzersiz, * İyi bir medikal yardım ve kişisel kontrol, * Sağlıklı sosyal hayat. Bütün bunlar biraz çaba ve iyi bir destek ile elde edilebilir. Diyabet yaşam boyu devam eden ciddi bir durumdur. Kontrol altına alınabilir fakat iyileşmez. |
Etiketler |
hastalığıdiabetes, mellitus, şeker |
Seçenekler | |
Stil | |
|
|